جذب ۴۵۰ نخبه به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه‌ها طی پنج سال

ناصر باقری‌مقدم در گفت و گو با ایرنا درباره طرح‌های ۲۰ گانه این بنیاد جهت شناسایی و پرورش استعدادهای برتر و نگهداشت نخبگان در کشور اظهار داشت: در حوزه شناسایی نخبگان شیوه نامه های دقیقی داریم که استعدادهای برتر کشور را به صورت دقیق شناسایی کنیم و طبیعتا بر اساس شاخص ها بخشی از افراد شناسایی شده و در پایگاه های داده ما قرار می گیرند. بعد از این مرحله به دنبال توانمندسازی این نخبگان هستیم.

وی یادآور شد: حوزه ماموریت اول بنیاد ملی نخبگان را تامین نیروی انسانی نخبه برای گام دوم انقلاب تعریف کرده ایم، در مقطع پنج سال آینده، تمرکز روی تامین نیروی انسانی نخبه در حوزه اقتصاد دانش بنیان است چون در پنج تا ۱۰ سال آینده بر اساس رهنمودهای رهبر معظم انقلاب تمرکز کشور برای تحقق گام دوم انقلاب اسلامی روی اقتصاد دانش بنیان خواهد بود.

قائم مقام بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: در درازمدت برای نخبگان علوم پایه که نیاز قطعی کشور هستند هم برنامه های متنوع و جداگانه داریم. این مساله نیز جزو تاکیدات رهبر معظم انقلاب بوده که علاوه بر کسانی که هم اکنون توانایی خلق ارزش دارند، کسانی که در سالیان آینده می‌توانند با درنوردیدن لبه های دانش کشفیات جدید داشته باشند یا در حوزه علوم انسانی دست به نظریه پردازی بزنند هم مورد حمایت ما باشند.

باقری مقدم همچنین در این گفت و گو از جذب نزدیک به ۴۵۰ نفر از نخبگان طی پنج سال به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه ها خبر داد و گفت: البته تعداد کسانی که توسط بنیاد صلاحیت شان احراز شده، حدود ۶۵۰ نفر است که ما امیدواریم با این مصوبه، مشکل این ۲۰۰ نفر هم حل شود.

وی همچنین گفت: ۴۳ نفر از برگزیدگان المپیادها، وارد رشته های علوم پایه شدند که این اتفاق خوبی است و امیدواریم سال آینده بتوانیم آن را به ۲۰۰ نفر افزایش دهیم. ما اسم این طرح را تربیت هزار دانشمند جوان علوم پایه در ۱۰ سال آینده نامگذاری کردیم که البته این کمک ها به شرط پویایی علمی فرد و ماندن در مسیر علمی است چراکه در بنیاد به دنبال کمک بی جهت به نیستیم، بلکه شخص باید تلاش نخبگانی نشان دهد که این کمک ها را دریافت کند و اگر بخواهد بعدا ثمرات این کمک ها را به کشور نرساند (برای مثال به خارج از کشور مهاجرت کند) باید هزینه های انجام شده را به برگرداند.

متن کامل مصاحبه ایرنا با قائم مقام بنیاد ملی نخبگان را در ذیل می خوانید:

ایرنا: اهداف و جهت‌گیری های بنیاد ملی نخبگان در دوره جدید برای ما بگویید؟

باقری مقدم: گام دوم انقلاب اسلامی در ۴۰ سال آینده بیشتر از هر چیزی به نیروی انسانی نیاز دارد. طبیعتا بنیاد ملی نخبگان این وظیفه را دارد که افراد نخبه ای را تحویل جامعه دهد. البته افراد تا مرحله نخبگی باید سالها ممارست کنند و تا قبل از این مرحله، ما به آنها عنوان مستعد را اطلاق می‌کنیم. یعنی کسی که استعدادی دارد و بعد به مراحل نخبگی می‌رسد. به همین لحاظ اگر نگاه زنجیره‌ای داشته باشیم، ما دوران قبل از دانشگاه (دانش آموزی) و دانشجویی و بعد از دانشگاه را با تعدادی از طرح های مختلف پوشش می دهیم که این طرح ها شامل شناسایی نخبگان، توانمندسازی آنها و ایجاد اثربخشی برای آنان در جامعه است. که طبیعتا هرچه به انتهای زنجیره (بخش پسادانشگاهی) نزدیک می‌شویم، طرح های توانمندسازی بیشتر می شوند. تعداد این طرح ها حدود ۲۰ عدد است که در یک کتابچه جمع آوری شده است.

البته ما تفکیکی بین نخبگان داخل و خارج از کشور نداریم. هرایرانی که استعداد و بهره هوشی داشته باشد، تلاش کند و برای کشور کار کند از نظر ما نخبه است. البته طبیعتا ما برای بازگشت نخبگانی که خارج از کشور هستند، برنامه های جداگانه ای داریم. اما برای عزیزانی که داخل کشور هستند ارزش بسیاری قائل ایم و از آنها پشتیبانی های لازم را انجام می‌دهیم.

ایرنا: در جهت شناسائی نخبگان در این دوره چه اقداماتی در دست اجرا است؟

باقری مقدم: در حوزه شناسایی، ما شیوه نامه های دقیقی داریم که استعدادهای برتر کشور را به صورت دقیق بشناسیم و طبیعتا بر اساس شاخص ها بخشی از افراد شناسایی شده و در پایگاه های داده ما قرار میگیرند. بعد از این مرحله، به دنبال توانمندسازی این نخبگان هستیم. هریک از این نخبگان، در یک یا دو حوزه ممکن است توانمند باشند اما در سایر حوزه ها نیاز به توانمندسازی وجود دارد. برای مثال نخبگان صنعتی ما عموما باید در حوزه های مدیریتی وکسب و کار توانمند شوند و بتوانند توانایی خود را در حوزه فنی و مهندسی تبدیل به محصول کنند. در مرحله سوم هم همانطور که گفته شد، با ایجاد زیرساخت هایی مثل کمک به ایجاد شرکت های دانش بنیان و اشتغال نخبگان در بخش دولتی و دانشگاه ها، در صدد نزدیک کردن نخبگان به دایره اثربخشی هستیم.

در حوزه ماموریت اول ما که آن را به عنوان تامین نیروی انسانی نخبه برای گام دوم انقلاب تعریف کرده ایم، در مقطع پنج سال آینده، تمرکز روی تامین نیروی انسانی نخبه در حوزه اقتصاد دانش بنیان است چون در پنج تا ۱۰ سال آینده به نظر می‌رسد که بر اساس رهنمودهای رهبر معظم انقلاب تمرکز کشور برای تحقق گام دوم انقلاب اسلامی بر روی اقتصاد دانش بنیان خواهد بود اما در درازمدت برای نخبگان علوم پایه که نیاز قطعی کشور هستند هم برنامه های متنوع و جداگانه داریم. این مساله نیز جزء تاکیدات رهبر معظم انقلاب بوده که علاوه بر کسانی که هم اکنون توانایی خلق ارزش دارند، کسانی که در سالیان آینده می‌توانند با درنوردیدن لبه های دانش کشفیات جدید داشته باشند یا در حوزه علوم انسانی دست به نظریه پردازی بزنند هم مورد حمایت ما باشند.

ایرنا: علوم انسانی هم مهم است؟

باقری مقدم: از زمان آغاز ماموریت تیم جدید در بنیاد یعنی از ابتدای سال، هر دو مسئله مذکور را با توجه به فرمایشات رهبری در دستورکار قرار داده ایم. طرحی داریم با عنوان طرح مرحوم اژه ای. همانطور که می دانید به دلیل نبود شغل مناسب، اغلب برگزیدگان المپیادی ما، در کنکور رشته هایی را انتخاب می کنند که بازار کار بهتری دارند مثل کامپیوتر و همینطور رتبه های یک تا صد کنکور (اعم از ریاضی، تجربی، انسانی و فنی) به سراغ رشته هایی می روند که شغل بهتری دارند و این یکی از مشکلات کشور است. ما در حوزه علوم پایه رشته های مهمی داریم که امروز، بازار کار خوبی ندارند. مثل خود رشته ریاضیات و فیزیک، فلسفه، جامعه شناسی.

از این رو در بنیاد برای استعدادهای برتری که رتبه های یک تا ۱۰۰ کنکور یا برگزیدگان المپیادها هستند، طرحی داریم که مقرر کردیم به شرط انتخاب این رشته ها، آنها را تا مقطع دکتری مورد حمایت قرار دهیم. و حتی برای بعد از آن هم اگر شخص به عنوان عضو هیات علمی یا پژوهشگر مشغول کار نشد، تا چند سال به شرط انجام فعالیت های علمی و تحقیقاتی به او حقوق پرداخت خواهیم کرد تا دغدغه شغل نداشته باشد.

خوشبختانه، امسال با این طرح ۴۳ نفر از برگزیدگان المپیادها، وارد رشته های علوم پایه شدند که این اتفاق خوبی است و انشالله سال آینده بتوانیم آنرا به ۲۰۰ نفر افزایش دهیم. ما اسم این طرح را گذاشتیم تربیت هزار دانشمند جوان علوم پایه در ده سال آینده که البته این کمک ها به شرط پویایی علمی فرد و ماندن در مسیر علمی است چراکه در بنیاد به دنبال کمک بی جهت به نیستیم، بلکه شخص باید تلاش نخبگانی نشان دهد که این کمک ها را دریافت کند و اگر بخواهد بعدا ثمرات این کمک ها را به کشور نرساند (برای مثال به خارج از کشور مهاجرت کند) باید هزینه های انجام شده را به برگرداند. چراکه هدف از پرداخت پول بیت المال، تربیت دانشمند برای نفع رساندن به کشور است. این یکی از آن ۲۰ طرح است.

طرح دوم، طرح جذب نخبگان در دانشگاه ها است. طرح شهید شهریاری که نخبگان را به شرط کسب حداقل ۲۵۰ امتیاز از شاخص ها، به کارگروه های ارزیابی علمی معرفی می‌کند و میتوانند برای جذب به عنوان هیئت علمی به دانشگاه های مختلف معرفی شوند.

ایرنا: یعنی هیات علمی شدن ایشان قطعی و محرز است؟

باقری مقدم: بله. البته در این فرایند اشکالی وجود داشت که بعضی از دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و آموزشی همکاری لازم را نداشتند. از این رو این موضوع به تازگی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده است که افرادی که در بنیاد شناسایی و صلاحیت عضویت هیات علمی آنها احراز شود، با دستور وزیر علوم، به دانشگاه ها معرفی و در واقع عضویت هیئت علمی برایشان قطعی خواهد شد.

ایرنا: طرح شهید شهریاری از کی اجرایی شده است؟

باقری مقدم: این طرح چندسالی است که در حال اجراست. اما به دلیل جدا بودن مجموعه بنیاد از وزارت علوم، این مشکل وجود داشت که بخشی از برگزیدگان طرح شهید شهریاری توسط دانشگاه ها به عنوان عضو هیات علمی پذیرفته نمی شدند که ما در حال حل این مشکل هستیم. یک هیات جایابی در وزارت علوم تشکیل شده که با محوریت وزیر علوم و وزیر بهداشت، نخبگان را در دانشگاه های مختلف جایابی می‌کند.

ایرنا: آماری از نتایج طرح شهید شهریاری وجود دارد؟

باقری مقدم: بله. تاکنون نزدیک به حدود ۴۵۰ نفر از نخبگان طی پنج سال به عنوان عضو هیات علمی جذب دانشگاه ها شده اند. البته تعداد کسانی که توسط بنیاد صلاحیت شان احراز شده حدود ۶۵۰ نفر است که ما امیدواریم با این مصوبه، مشکل این ۲۰۰ نفر هم حل شود. ما سالانه بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، باید به ۲۰ درصد جذب در دانشگاه ها به وسیله نخبگان برسیم. این عدد حدود سالانه ۲۰۰ نفر است که امیدواریم از سال آینده بتوانیم به این عدد برسیم.

ایرنا: طرح سوم چیست؟

باقری مقدم: طرح سومی هم داریم با عنوان طرح شهید احمدی روشن. در این طرح، برای اینکه نخبگان هم با مسائل کشور آشنا شوند و هم بتوانند حل مساله کنند، هسته های حل مسئله با عضویت یک استاد و هیات علمی و ۵ تا ۱۰ نفر از نخبگان تشکیل شده و روی مسائل مختلف کار می‌کنند. هزینه حل این مسایل و مشکلات هم به صورت ۵۰ درصد از طرف بنیاد و ۵۰ درصد از طرف متقاضی تامین می شود. کسانی که این طرح را با موفقیت سپری کنند، حائز امتیاز نخبگی خواهند شد.

امسال ۵۰۰ طرح حل مساله را در کشور شروع کردیم که نسبت به سال گذشته حدود ۲۰۰ مساله بیشتر است. از این تعداد حدود دوسوم متقاضی محور و یک سوم مسایل مهم کشور و ناظر به آینده کشور است. یعنی حدود ۳۵۰ طرح را دستگاه ها در کل کشور (اعم از استانداری ها و مراکز صنعتی و…) طرح کرده اند. برنامه ما برای سال آینده، رسیدن به ۸۵۰ طرح است.

ایرنا: پارک های علم و فناوری این کار را انجام می‌دهند؟

باقری مقدم: لزوما نه. اما می‌توانند در پارک های علم و فناوری هم باشند. حتی می‌توانند در دانشگاه ها و مراکز صنعتی هم باشند. فقط کافی است هسته را تشکیل داده و به ما اعلام کنند. ما سامانه دقیقی تشکیل داده ایم که در آن دوستان رزومه های خود را بارگذاری می‌کنند و استاد با توجه به مسئله ای که موضوع هسته است، رزومه ها را بررسی و انتخاب می کند. ظرف ۹ ماه باید به حل این مساله اهتمام ورزند. این طرح چه فایده ای دارد؟ اولین فایده این طرح آشنایی نخبگان با حل مساله است. از طرف دیگر مسایل دستگاه ها حل می‌شود. نکته سوم این است که شبکه سازی انجام می‌شود و این دوستان می‌توانند بعدا شرکت دانش بنیان تاسیس کنند و همین فرایند را ادامه دهند و نکته آخر هم کسب امتیاز نخبگی توسط دانشجویان است که این امتیاز در تسهیلات مختلف بنیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یکی از مهم ترین تسهیلات ما، طرح جایگزینی خدمت است که تحت عنوان طرح شهید صیاد شیرازی اجرایی می شود. دوستانی که در طرح های بنیاد فعالیت می‌کنند و امتیاز نخبگانی کسب می‌کنند، در صورتی که سطح معینی از امتیازات را کسب کنند، می‌توانند به جای دوره سربازی یک طرح پژوهشی در یکی از دستگاه های اجرایی کشور انجام دهند. این طرح به شدت مورد استقبال بوده و تا کنون حدود بیست هزار نفر در طول ده سال گذشته از نخبگان کشور از این طرح استفاده کرده اند. این طرح محدودیت در حوزه مدرک تحصیلی هم ندارد و مربوط به دوران دانش آموختگی است.

طبق بررسی ها، یکی از مهم ترین مشکلات نخبگان شغل آنهاست. از طرف دیگر همه نمی‌توانند از طریق طرح شهید شهریاری جذب هیات علمی شوند. در دولت سیزدهم ما مصوبه ای از هیات دولت برای جذب نخبگان در دستگاه های اجرایی گرفتیم. در این طرح سالانه هزار نفر از نخبگان، شناسایی، توانمند و به دستگاه های اجرایی گسیل می‌شوند. در این طرح که با همکاری سازمان اداری و استخدامی کشور انجام می‌شود، تا کنون هزار نفر شناسایی و ارزیابی شخصی و شغلی شده اند و الان در حال انجام فرایند توانمندسازی هستند و امیدواریم با کمک سازمان اداری و استخدامی در بدنه اجرایی کشور جذب شوند.

یکی دیگر از مهم ترین مشکلات نخبگان، مسکن است. مخصوصا در شهرهای بزرگ. در طرح هزار واحد مسکونی برای نخبگان، زمین های دانشگاه هایی که علاقه مند باشند در اختیار بنیاد ملی نخبگان قرار می گیرد و بنیاد به صورت مشارکتی منابع ساخت مسکن را تامین می‌کند. در مرحله آخر خانه های ساخته شده به صورت اجاره به شرط تملیک دراختیار نخبگان قرار میگیرد و زمین در تملک دانشگاه باقی میماند. این طرح هم امسال آغاز شده است و سالانه هزار واحد مسکونی ساخته خواهد شد. برای مثال در دانشگاه شریف، تا پانصد واحد مسکونی پیشرفت کرده است، تخصیص زمین توسط هیات امنای دانشگاه انجام شده، تفاهمات با شهرداری انجام شده و امیدواریم تا آخر امسال این طرح کلید بخورد.

طرح هزار دانشمند جوان، طرح هزار حل مساله، طرح هزار واحد مسکونی برای نخبگان و طرح هزار استخدام، را در طرحی به عنوان طرح هزار بنیاد ملی نخبگان نامگذاری کرده‌ایم.

طرح بعدی طرح توسعه توانمندی های دانشجویان مستعد است با عنوان طرح شهید وزوایی که امسال حدود ۴۰۰۰ نفر از دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی را مورد حمایت قرار داده است. این دانشجویان، هر فعالیت علمی اعم از تالیف کتاب، تولید مقاله، حضور در شرکت های دانش بنیان و … انجام دهند، به ازای فعالیت های نخبگانی آنها در طول سال، به آنها کمک هزینه پرداخت می‌شود. شیوه شناسایی این گروه به اینگونه است که دانشجویان مقاطع مختلف در سامانه سینا ثبت نام و مدارک خود را بارگذاری می‌کنند. پس از ارزیابی کارشناسان بنیاد، اگر شخص به امتیاز لازم برسد، برگزیده طرح معرفی می‌شود. تقریبا از هر هزار نفر ثبت نام کننده در این طرح، یک نفر برگزیده می‌شود. این طرح هم مربوط به دوره دانشجویی است.

طرح دیگری برای کسانی که دانش آموخته شدند و متقاضی تحصیل در دوره پسادکتری هستند، داریم. در این طرح که به نام شهید چمران مزین است، به دانش آموختگانی که دارای امتیاز نخبگانی باشند به مدت یک سال به اندازه حقوق یک استادیار پایه پژوهانه پرداخت می‌شود تا طرحی پژوهشی را به پیش ببرند.

طرح شهید آشتیانی، برای کسانی که از طریق طرح شهید شهریاری عضو هیات علمی شده اند یا در کل هیات علمی جوان هستند اجرایی می شود این افراد اگر مراتب علمی را خوب در دانشگاه سپری کنند، گرندهای آغاز به کار دریافت می‌کنند تا بتوانند تجهیزات آزمایشگاهی خریداری کنند و هم پژوهانه ای به آنها پرداخت می شود که بتوانند طرح های پژوهشی خود را به پیش ببرند. این طرح هم مربوط به دوران پس از جذب هیات علمی آنها است.

طرح دیگری داریم تحت عنوان طرح اساتید سرآمد. اگر اعضای هیات علمی که در طرح شهید شهریاری جذب شده اند به مرحله استادی برسند، حداقل ۲ دانشجوی پسا دکتری در اختیار آنها قرار می‌گیرند و ما در طرح علامه طباطبایی هزینه های آنها را تقبل می‌کنیم تا به کارهای علمی بپردازند. در واقع ما در این طرح برای اساتید سرآمد نیروی انسانی نخبه تامین می‌کنیم.

در نهایت برای نخبگان کشور، طرح تکریم و الگوسازی را داریم که با تهیه کتاب سعی می‌کنیم شخص نخبه را به منطقه خودش بشناسانیم، جوایزی را در قالب یک همایش استانی یا ملی به وی اهدا کنیم و او را مورد تکریم قرار دهیم تا فرایند الگوسازی هم اتفاق بیفتد.

طرح شهید بابایی در قالب یک رویداد مسابقه ای برای حل مسایل کشور توسط دانشجویان برگزار می شود. در این حالت یک مساله را به مسابقه می‌گذاریم تا چندین گروه دانشجویی بر روی آن کار کنند و سه پیشنهاد و راه حل برتر که توسط هیات داوران تشخیص داده می‌شوند، جایزه و امتیاز نخبگانی دریافت می‌کنند تا از طرح هایی مثل طرح مسکن استفاده کنند. این طرح هم که در یکی دوسال اخیر اجرا شده، مورد استقبال بوده است. مسایل را سازمان های مختلف به ما پیشنهاد می‌دهند و ما در قالب رویداد شهید بابایی آنها را تعریف می‌کنیم و گروه های دانشجویی که بعضا به ۳۰ مورد هم می‌رسند، چند ماه بر روی آنها کار میکنند.

طرح دیگری در حوزه اساتید داریم که برگزیدگان طرح شهید شهریاری شامل آن می‌شوند. در طرح شهید بهشتی، چند استاد سرآمد یا اعضای هیات علمی به حل مسائل مهم کشور می پردازند. در این طرح مسائل پیچیده تر و سنگین تری مطرح می شود.

در طرح شهید طهرانی مقدم، اگر شرکت های داش بنیان، اعضای جامعه نخبگان کشور را به عنوان اعضا بپذیرند، مورد حمایت قرار می گیرند و تا چندماه حقوق و بیمه این افراد نخبه توسط بنیاد ملی نخبگان تامین می شود.

ایرنا: کم و کیف دو طرح اخیر به چه صورت است؟

باقری مقدم: بعضی از این طرح ها تازه اجرایی شده‌اند و آمار دقیقی ندارند. منتها ما در بنیاد، هر سال در حال بازنگری شیوه نامه ها و آیین نامه ها هستیم تا متناسب با نیاز مخاطب باشند.

ایرنا: در همه این طرح ها شناسایی نخبگان به صورت خوداظهاری است؟

باقری مقدم: امسال از شناسایی منفعل به سمت شناسایی فعال حرکت می کنیم و در حال طراحی شیوه نامه ها و روش هایی هستیم که خودمان به سراغ نخبگان برویم و آنها را مورد حمایت قرار دهیم. البته طبیعی است که بنیاد ملی نخبگان در سالهای اولیه تاسیس و شروع به کار افرادی را تحت پوشش دارد که خودشان ثبت نام می‌کنند. اما با توجه به اینکه تعداد زیادی از افراد وجود دارند که در بنیاد ثبت نام نکرده اند، تصمیم گرفتیم ما به سراغ آنان برویم. چه در سطح دانشجویی و چه در سطح دانش آموزی. این شیوه نامه ها و روش ها درحال طراحی است و نام آنها را روش های فعال شناسایی گذاشتیم. یعنی به جای اینکه دانش آموز خودش بیاید و مراجعه کند، ما برویم و استعدادیابی را انجام دهیم و افراد را رصد کنیم و با این رصد، افراد مستعد را شناسایی کنیم.

ایرنا: چند درصد از نخبگان سطح جامعه شناسایی نشده اند؟

باقری مقدم: بانک اطلاعات ما در حال حاضر ۵۰ هزار نفر نخبه و مستعد را در خود دارد. البته به جز جامعه دانش آموزی که گسترده تر است. پاسخ سوال شما به تعریف استعداد برتر و نخبه در کشور ما و جهان بستگی دارد. با توجه به جمعیت ۸۵ میلیون نفری کشور، اگر ما از هر هزار نفر یک نفر را نخبه بدانیم، ۸۵ هزار نخبه و اگر از هر صد نفر یک نفر را نخبه بدانیم، هشتصد و پنجاه هزار نفر نخبه در کشور وجود دارد.

یکی از سیاست های سند نخبگان که مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است، حرکت از عالی محدود به سمت خوب گسترده است. درست است که ممکن است افرادی که ما می‌توانیم به آنها نخبه بگوییم، یعنی علاوه بر هوش و استعداد، تلاش کرده باشند و در کشور تاثیرگذار بوده باشند، چند هزار نفر بیشتر نباشند؛ اما کسانی که در این مسیر قرار دارند، شاید بیش از ۸۵۰ هزار نفر باشند. در واقع بنیاد ملی نخبگان کل این زنجیره را تحت پوشش قرار داده است. نه فقط کسانی که به انتهای مسیر رسیده اند.

مرحوم آشتیانی یک نخبه بود، شهید طهرانی مقدم یک نخبه بود، علامه طباطبایی یک نخبه بود، اما کسانی که در این مسیر قرار دارند کم نیستند. ما تلاش داریم با حمایت هایی که انجام می‌دهیم (کمک هایی که از جنس توانمندسازی هستند نه اعانه) تلاش کنیم که این افراد مسیر رشد و تعالی را طی کنند و به سمت اثربخشی و توانمند شدن حرکت کنند.

اواخر، بنیاد تفاهم نامه ای را نیز با وزارت کشور داشت که طی این تفاهم نامه وزارت کشور از طریق استانداری ها دستگاه ها را ملزم کند که از پنج نفر نخبه به عنوان مشاور استفاده کنند.

غیر از این ما طرح دیگری تحت عنوان ایجاد هسته های اندیشه ورز یا کانون های تفکر نخبگانی در سطح کشور داریم که حداقل در هر استان در سطح استانداری (با محوریت استاندار) و همچنین دستگاه های اجرایی در تهران و نهادهای حاکمیتی مثل مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام و… اتاق های فکر نخبگانی ایجاد شود.

ایرنا:‌ خود بنیاد دفاتر استانی دارد؟

باقری مقدم: ۳۱ دفتر استانی داریم که ۳۱ نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه های مادر هر استان به عنوان مسئول آن دفتر حضور دارند. البته این دفاتر استانی گسترده نیستند و در حد چهار تا پنج نفر پرسنل دارند. این دفاتر در واقع مسئول ارتباط ما با استانداری ها و دستگاه های اجرایی هستند و طرح های غیر متمرکز بنیاد در سطح کشور که به صورت استانی برگزار میشوند، از طریق همین دفاتر انجام میگیرند. مثلا در هسته های مساله محور شهید احمدی روشن، به دنبال حل مسائل واقعی هر استان هستیم و در تلاشیم که هر استان بتواند از ظرفیت نخبگان استان برای حل مسائل خود استان برخوردار شود.

در حوزه دانش آموزی، طرحی داریم تحت عنوان طرح شهاب که نیمه اول آن که شناسایی بوده انجام گرفته و نیم رخ استعدادی همه دانش آموزان پایه های چهارم و پنجم و ششم کشور به صورت نامحسوس شناسایی شده و یک فرم استعدادی برای آنها تهیه شده است و توانمندسازی این دانش آموزان به محض ورود به دوره متوسطه آغاز می‌شود.

انتخاب اول ما برای پوشش این جامعه، ۱۰درصد است. این طرح در ۷۵۰ نقطه کشور اجرا می‌شود و در صورت اجرا، حدود دو درصد در سمپاد و یک و نیم درصد در مدارس غیر دولتی یا نمونه مردمی است. لذا ما برای هفت درصد باقیمانده که به مراکز ویژه برای تربیت و تقویت استعدادها دسترسی ندارند برنامه ریزی کردیم. برای تعدادی از اینها، کانون های نخبه پرور دانش آموزی در کشور ایجاد می‌کنیم که امسال ۲۵۰ کانون را در کشور شناسایی و حمایت می‌کنیم که در قالب بسیج، مساجد و مراکز فرهنگی، به برگزاری دوره های توانمندسازی دانش آموزان اقدام کنند. برای یک گروه دیگر که جزو مناطق کمتر برخوردار هستند یا جزو خانواده های بی بضاعت هستند، طرح مشترکی با کمیته امداد امام(ره) داریم. یعنی دانش آموزانی که به نظر می‌رسد به دلیل مشکلات مالی به کانون های نخبه پرور مراجعه نمی‌کنند در این طرح از طریق تقاطع گیری دانش آموزان با لیست افراد تحت پوشش کمیته امداد شناسایی، حمایت ها صورت می گیرد.

طرح دیگر ما در این حوزه، طرح مراجعه به خانواده و مناطق کمتربرخوردار است که با کمک ستاد اجرایی فرمان امام(ره) و بنیاد احسان انجام می شود و در این طرح به خانواده های بی بضاعت مراجعه شده و بسته های آموزشی در اختیار آنها قرار می‌گیرد. اینطور امیدواریم بخش مهمی از بچه های مستعد کشور را تحت پوشش قرار دهیم.

ایرنا: در واقع این بسته ها صرفا کمک آموزشی هستند؟

باقری مقدم: این طرح در چهار ساحت است. در واقع ما این بسته را بسته فقط آموزشی نمی دانیم، بلکه بسته توانمندسازی فرهنگی-اجتماعی میدانیم. بحث های رهبر معظم انقلاب، اخلاق اجتماعی و مسایل فرهنگی هم در کنار آموزش وجود دارد و توانمندی را از ابعاد مختلف مد نظر قرار داده ایم. معتقدیم بچه های این کشور هم از لحاظ علمی و هم از لحاظ فرهنگی-اجتماعی باید مورد حمایت قرار گیرند.

ایرنا: این بسته طراحی شده است؟

باقری مقدم: بله. در حال رایزنی با بنیاد های مختلف هستیم. ما امسال این کار را شروع کردیم و نتایج آن را در سال آینده مشاهده خواهیم کرد. تا قبل از این، ما فقط هدایت و پشتیبانی و توانمندسازی را در مدارس سمپاد و نمونه مردمی دنبال می‌کردیم که آن طرح هم خیلی خوب است و باید در جای خود پیگیری شود. اما به دلیل محدودیت هایی که مدارس سمپاد و نمونه مردمی دارند، بخشی از استعدادهای برتر به این مدارس راه پیدا نمی‌کنند که برای آنها طرح دوم را داریم و بخشی هم که به علت مشکلات مالی مراجعه نمی‌کنند که آنها را به صورت ویژه در دستور کار قرار می‌دهیم. اینها طرح های ۱۴۰۱ است که هنوز به خروجی نرسیده اند. اما جزء طرح های ذیل طرح شهاب هستند که برای دانش آموزان مستعد اجرایی خواهد شد. غیر از آن برای آشنایی دانش آموزان با پیشرفت های کشور طرح ایران گشت را داریم که شامل بازدید دانش آموزان از مناطق صنعتی می‌شود.

ایرنا: این همان طرح پیشرفت و امید است؟

باقری مقدم: بله. در واقع قبل از این ما همین طرح را اجرا می کردیم و الان اسم آن را پیشرفت و امید گذاشته اند. طرح های ایران مرز پرگهر، ایران گشت، اردوهای پیشرفت و امید و… در واقع با هم تفاوت چندانی ندارند. در این راستا چند صد اردو در سال برگزار می‌شود.

ایرنا: چند سال است که این اردوها را برگزار می‌کنید؟

باقری مقدم: حدود هفت تا هشت سالی می شود اما رسانه ای نشده. یکی از اتفاقاتی که اینجا افتاده، این بوده که بنیاد اصرار نداشته کار رسانه ای کند. در دوره جدید بنا بر فرموده رهبری و مسئولان کشور، کار های انجام شده را شفاف خواهیم گفت، نه پرگویی و نه کم گویی.

ایرنا: آیا طرح ها تمام شد؟

باقری مقدم: در کانون های مشترک و دانش سراهای دانش آموزی هم دانش آموزان مستعد در طرح دوست علمی با دانشجویان مستعد ارتباط گرفته و دانشجویان مستعد به صورت شبکه ای به هم متصل می شوند.

در طرح بورسیه صنعتی هم که امسال به صورت محدود در یزد آغاز شد رتبه های کنکور، چنانچه جذب صنایع شوند به صورت بورسیه صنعتی حمایت خواهند شد و در صورت ادامه فعالیت در آن مجموعه، می‌توانند سربازیشان را هم به عنوان طرح جایگزین خدمت، در قالب طرح پژوهشی در همان مجموعه انجام دهند. خوشبختانه این طرح هم در یزد امسال آغاز شد و مورد استقبال قرار گرفت و امیدوار هستیم بتوانیم آنرا توسعه بدهیم.

ایرنا: یعنی عملا این نخبه علمی فقط نیست دیگر؟ نخبه فنی مهارتی است.

باقری مقدم: بله. اکنون درصدد توسعه مفهوم نخبگی به بحث های صنعتی و کارآفرینی نیز هستیم. که تنها محض در حوزه علمی نیست و در حال اماده سازی شیوه نامه های آن بوده و به زودی اطلاع رسانی خواهد شد.

یک مصوبه دیگری هم از هیات امنا گرفتیم و آن هم اینکه توان مردم وخیرین و افراد نیک اندیش را پای کار نخبگان بیاوریم.
اکنون در ۳۱ استان در حال ایجاد و راه اندازی مجمع خیرین نخبه پرور هستیم با کمک اهالی همان استان برای کمک به نخبگان همان استان. و کمک می‌کنیم در قالب سازمان مردم بنیاد تشکیل شوند.

ایرنا: در واقع اینها اصل ماموریتشان این است که از این طرح های بیست گانه در حال اجرا حمایت مالی کنند.

باقری مقدم: افرادی هستند که آدم های متمول، خیر و واقف هستند و حاضرند منابعشان را در این راستا بیاورند.

ایرنا: خود اوقاف هم در این زمینه می‌تواند کاری بکند؟

باقری مقدم: بنیاد بیشتر به خود کار خواهد پرداخت تا اینکه بخواهیم یک رابطه سازمانی ایجاد کنیم. چون خود اوقاف هم این دغدغه را داشت که بحث های علم و فناوری را توسعه بدهد.

رهبری یک شعاری را دادند و یک مطلبی فرمودند که مدیریت تحولات کشور باید به دست نخبگان حوزوی و دانشگاهی باشد. این امر محقق نمی‌شود مگر اینکه حکمرانی کشور به دست نخبگان بیفتد. ما امسال هیات امنا را بعد از یازده سال تشکیل دادیم. حرف هایی که اینجا زده می‌شود هیات امنا مصوباتی دارد که اجرایی خواهد شد و رئیس هیات امنا هم همانطور که می دانید رییس جمهور هستند و دبیر آن معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری هستند و چندین وزیر و شخصیت های بزرگوار در این هیات امنا حضوردارند.

ما ایده حکمرانی نخبگان را مطرح کردیم و آن اینکه نخبگان بایستی هم تصمیم سازی و هم تصمیم گیری را در دستور کار خود قرار دهند. تعدادی از این طرح ها به فرایند تصمیم سازی نخبگان در کشور کمک می‌کند مثل طرح شهید احمدی روشن و طرح شهید بهشتی که اینها باعث تصمیم سازی درست می‌شود. اما در کنار آن در حوزه تصمیم گیری، در مورد ورود نخبگان به عرصه تصمیم گیری هم در حال برنامه ریزی هستیم که برخی از مسوولیت ها و مدیریت های میانی کشور را به دست گیرند و در همین راستا، مشاغل مدیریتی نخبگی را در کنار همان طرح جذب نخبگان به بدنه اجرایی تعریف کنیم که نخبگان باید کجاها مشغول شوند.

بدنبال این نیستیم که هر طور که هست و به هر ترتیبی یک شغل پایینی به نخبه بدهیم. بلکه می خواهیم شغل نخبگی را برایش تعریف کنیم. این را به عنوان شعار همایش امسال قرار دادیم و از طرف رئیس جمهورو سایر عزیزانی که تشریف آورده بودند هم مورد استقبال قرار گرفت و طبیعتا برای شیوه نامه ها و زیرساخت های لازم هم اقدام خواهیم کرد و در حال انجام فرایندهای مربوطه هستیم تا ببینیم که ان شاءالله چقدر موفق میشود.

ایرنا: آیا بنیاد ملی نخبگان نسبتی با سمپاد دارد؟

باقری مقدم: سمپاد سازمان ذیل آموزش و پرورش است. ما هم عضو هیات امنای آن هستیم اما چون آموزش و پرورش دارای مدارس مختلف است، این موضوع ابرپروژه ایست و به صورت جداگانه مدیریت میشود، منتها کسی که فرایند کلی را تمشیت میکند، بنیاد ملی نخبگان است.

یک بحث هم حمایت سایر دستگاه ها از بنیاد است. طبق سند راهبردی کشور در امور نخبگان (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی) ۴۴ دستگاه باید به کمک بنیاد ملی نخبگان بیایند تا این فرایند شناسایی، توانمندسازی و هدایت و اثربخشی نخبگان در کشور اتفاق بیفتد. ما غیر از فعالیت هایی که خودمان انجام میدهیم، وظیفه پیگیری فعالیت ها و امور نخبگانی سایر دستگاه ها را هم بر عهده داریم و به صورت سالانه گزارش گیری میکنیم و خدمت جناب رئیس جمهور ارائه می دهیم.

ایرنا: ذیل این طرح های ۲۰ گانه؟

باقری مقدم:‌ هم این طرح ها و هم طرح هایی که دستگاه ها به صورت محلی برای خود تعریف میکنند. برای مثال در حوزه فرهنگ ما طرح ایران گشت را داریم، اما خود صداوسیما وظایفی دارد در این زمینه. یک سری شاخص هایی طراحی شده اند که بیشتر ناظر به خروجی هستند و ما هرسال از دستگاه های مختلف میخواهیم که مطابق با این شاخص ها اعلام کنند فعالیت های نخبگانی که انجام داده اند چه بوده است.