معاون پژوهشی وزیر علوم با اشاره به کاهش قدرت خرید بودجه پژوهشی، بر لزوم افزایش سهم پژوهش در بودجه دانشگاهها و تقویت همکاریهای بینالمللی تاکید کرد.
آخرین اخبار جذب هیات علمی و اساتید دانشگاه ها در کانال تلگرامی هیات علمی و یا پیج اینستاگرام اطلاع رسانی خواهد شد…
به گزارش وب سایت هیات علمی، بنابر اعلام روابط عمومی وزارت علوم، معاون پژوهشی وزیر علوم گفت: عدد ریالی بودجه پژوهش هر سال افزایش داشته است ولی از آنجا که بسیاری از هزینهها و خریدها بهویژه زیرساختهایی که در آزمایشگاههای تحقیقاتی نیاز داریم، باید با معادل دلاری محاسبه شود ضرورت دارد که بودجه ارزی بخش پژوهش افزایش یابد.
پیمان صالحی افزود: از طرف دیگر در گزارش دیگری که من ارائه دادم به این موضوع اشاره کردهام که اگر بخواهیم هر سال میزان هزینههای خودمان را با ارز بسنجیم، بودجههای پژوهشی ما در کشور کاهش پیدا کرده است. شاید از نظر ریالی بودجه پژوهشی افزایش یافته باشد ولی قدرت خرید ما افزایش نداشته است. این مسئله خیلی مهمی است.
کل بودجه آموزش عالی یک میلیارد دلار است
دبیر کل شورای عتف گفت: در سال ۱۳۹۰ کل بودجه وزارت علوم (شامل دانشگاهها، پژوهشگاهها و پارکها) معادل ۲ میلیارد دلار بوده و این بودجه در سال ۱۴۰۲ به یک میلیارد کاهش یافته است. البته که دانشگاهها علاوه بر بودجه دولتی، درآمد اختصاصی هم داشتهاند و اینگونه نیست که همه بودجه دانشگاهها را دولت داده باشد. دانشگاهها علاوه بر قراردادهای ارتباط با صنعت، از حوزه آموزش، دانشجوی بینالملل و… درآمد دارند.
وی افزود: در سال ۱۴۰۲دانشگاههایی مثل شریف، امیرکبیر، علم و صنعت، تهران، حدود ۳۰ درصد درآمد اختصاصی داشتهاند و ۷۰ درصد بودجه آنها را دولت تامین کرده و ۳۰ درصد از آن را از طریق درآمدهای اختصاصی تامین کردهاند. بنابراین تعدادی از دانشگاههای ما مثل بسیاری از دانشگاههای برجسته دنیا بخشی از بودجه خود را از طریق درآمد اختصاصی تامین میکنند. ما امروز پژوهشگاههایی داریم که در سال جاری ۵۰ درصد از بودجه خودشان را از طریق درآمد اختصاصی کسب کردهاند.
معاون پژوهشی وزیر علوم گفت: همچنین ما در فعالیتهای مشترک و ارتباطات بینالمللی خوب هستیم ولی این فعالیتها را باید بیشتر انجام دهیم تا بتوانیم از منابع مالی بینالمللی استفاده کنیم. ارتباطات بینالمللی ما بهویژه با سازمان کنفرانس اسلامی، بانک توسعه اسلامی و کمیته علم و فناوری آن سازمان (کامستک) میتواند کمککننده باشد که هم ظرفیت ما را به منصه ظهور برساند و هم بتوانیم از منابع مالی در پروژههای مشترک، علیرغم مشکلاتی که برای جابهجایی پول و… وجود دارد، استفاده کنیم.
ضرورت افزایش انگیزه اساتید برای انجام پژوهش
وی افزود: عوامل دیگری نیز در این زمینه نقش دارد. برای مثال قرار دادن سقف حقوق برای اساتید یکی از عواملی بود که روی انگیزههای اساتید اثر منفی گذاشت. همچنین سالی که مالیات پلکانی برای حقوق اساتید اعمال شد در ایجاد نارضایتی نقش داشت. و موضوع مهاجرت نیز بحث جدی در این زمینه است.
پژوهش در برنامه هفتم توسعه
صالحی گفت: برای حل مسائل پژوهش، دو قدم برداشتیم. اول اینکه در قانون برنامه هفتم توسعه ذکر شده است که ۱۵ درصد از بودجه دانشگاهها باید حوزه پژوهش اختصاص پیدا کند. ما این موضوع را به جد از طریق سازمان برنامه و بودجه و مجلس شورای اسلامی پیگیر هستیم و به هر حال امسال باید این اتفاق بیفتد.
وی افزود: در قانون هفتم توسعه ذکر شده که ۱۵ درصد از بودجه دانشگاهها برای پژوهش و فناوری و ۵ درصد نیز برای امور فرهنگی هزینه شود. حتماً همه باید همکاری کنند، هم ما هم سازمان برنامه و بودجه و هم مجلس باید همکاری کنند و با توجه به اینکه در فصل بودجه هستیم، بودجه سال ۱۴۰۴ باید طوری بسته شود که این ۱۵ درصد و ۵ درصد را بتوان اعمال کرد.
معاون پژوهشی وزیر علوم گفت: آییننامه گرنت در هیئتهای امنای تمام دانشگاهها و پژوهشگاهها مصوب شده و از امسال لازمالاجرا است. در برخی از دانشگاهها با اجرای آییننامه گرنت، گرنت بسیاری از استادان حدود ۳ برابر افزایش پیدا کرده است. این از همان ۱۵ درصد پژوهش در بودجه تامین شده است. بنابراین همه این مسائل با هم مرتبط هستند.
وی افزود: سال گذشته با لطف مقام معظم رهبری ۱۰۰ میلیون یورو از صندوق توسعه ملی به وزارت علوم اختصاص داده شد که ۱۰ میلیون آن برای پایگاههای اطلاعاتی هزینه شد که اتفاق خوبی بود و بخشی عمدهای از بدهی به پایگاههای اطلاعاتی را تسویه کردیم. الان هم انشالله به زودی بودجهای با پیگیریهای وزیر علوم به این موضوع تزریق خواهد شد که ما بتوانیم برای سال ۲۰۲۵ دانشگاهها و پژوهشگاههایی که یک سهم اندکیشان را خودشان پرداخته میکنند، به پایگاههای اطلاعاتی متصل کنیم.
اهمیت افزایش تعاملات بینالمللی برای جذب منابع مالی خارجی
دبیرکل شورای عالی عتف اظهار داشت: کشورهای رقیب ما در تولید علم، در حال سرمایهگذاری روی نیروی انسانی هستند و هم از نظر منابع مالی برای زیرساختها و ارتباطات بینالملل بسیار زیاد فعالیت میکنند.
بنابراین ما اگر میخواهیم این وضعیت را بهبود ببخشیم علاوه بر منابع مالی، باید سعی کنیم فعالیتهای بینالمللیمان را افزایش دهیم.
وی افزود: در همین راستا یکی از اقداماتی که در این زمینه انجام دادیم این بود که در پایان دولت قبل، آییننامه تعاملات بینالملل را در وزارت علوم تدوین کردیم. با توجه به اینکه این موضوع نیز نیاز به منابع مالی دارد، امیدواریم هرچه زودتر در هیئت امنای تمامی دانشگاهها مصوب شود. چراکه این آییننامه تعاملات بینالمللی بسیار خوب میتواند در این زمینه راه گشا باشد.
معاون پژوهشی وزیر علوم در دولتهای سیزدهم و چهاردهم گفت: ما سال گذشته به ۴ هزار نفر از افرادی که در پنج سال ماقبل آن استخدام شده بودند، گرنت ویژه دادیم. افرادی که در دانشگاهها و پژوهشگاهها استخدام میشوند، واقعاً بهترینها هستند؛ چون از یک غربالگری خیلی سخت و از مراحل مختلف عبور میکنند. بنابراین به ۴ هزار نفر از این افراد یک کمک حداقلی انجام شد. همچنین یک ردیف بودجهای ایجاد کردیم و به تمام دانشمندان یک درصد و دو درصد کشور گرنت ویژه دادیم و برای پژوهشگران برتر کشور و اساتید نمونه کشور نیز گرنت ویژه اختصاص یافت.
صالحی افزود: در ضمن باید از بنیاد علم ایران و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان تشکر داشته باشیم. چراکه ما یک همکاری بسیار خوبی هم با بنیاد علم ایران داریم. بنیاد علم ایران در حوزههای مختلف حمایت از رسالهها، پایاننامهها و دورههای پسا دکترا و طرحهای تحقیقاتی خاص، همراهی بسیار خوبی با وزارت علوم دارد و بخشی از منابع بنیاد علم به نوعی به سمت دانشگاهها آمده است.
ضرورت افزایش سهم بخش خصوصی در تأمین بودجه پژوهش
معاون پژوهشی وزیر علوم گفت: در سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه علم و فناوری در سال ۱۳۹۳ این مسئله ذکر شده است که ۴ درصد از GDP باید به سمت تحقیق و توسعه بیاید؛ در برنامه ششم توسعه نیز ۴ درصد ذکر شده که ۲ درصد از آن سهم دولت و ۲ درصد سهم بخش خصوصی است. در برنامه هفتم هم به این موضوع توجه شده است. با این حال تنها یک سال در حد ۷ دهم رسیده است؛ ولی هیچ سال دیگری از حدود نیم درصد بالاتر نیامده است.
وی افزود: سال گذشته معاون علمی فناوری ریاست جمهوری یک پیمایشی هم انجام دادند که سهم بخش خصوصی در تحقیق و توسعه یا R&D expenditure چقدر بوده است. برآورد سال گذشته معاونت علمی فناوری از تحقیق و توسعه کل کشور در بخش دولتی و خصوصی حدود ۸۲ صدم بوده است. اگر ما قائل باشیم که نیم درصد از این میزان مربوط به بخش دولتی است، سهم بخش خصوصی هم ۳۲ صدم است.
معاون پژوهش وزیر علوم گفت: به طور معمول در کشورهای پیشرفته و رو به رشد، بیشتر سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی مربوط به بخش خصوصی است. در حال حاضر در کشور ما دولت دو برابر بخش خصوصی در این موضوع هزینه میکند. البته سهم دولتی هم کم است ولی در کشورهای دیگر، سهم بخش خصوصی دو برابر است. سرمایهگذاری سایر کشورها در این موضوع عجیب و غریب است؛ برای مثال الان این میزان در کره جنوبی ۴.۵ درصد است.
ارتباط با صنعت
صالحی در ادامه این گفتگو گفت: آخرین آمار قراردادهای ارتباط با صنعت دانشگاهها برای سال جاری حدود ۱۱ هزار و ۶۰۰ قرارداد تا امروز است. مبلغ این قراردادها سال گذشته حدود ۵ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بود که امسال به ۷ هزار میلیارد تومان رسیدیم. البته باید تاکید کنم که هم ظرفیت کشور و هم ظرفیت دانشگاههای ما در این زمینه خیلی بیشتر است.
وی افزود: در این زمینه چند اقدام انجام شده است که یکی از آنها فرصت مطالعاتی داخل است که به نظرم اتفاق خوبی است. فرصت مطالعاتی داخلی چندسالی است که در حال اجرا است و تا کنون حدود ۱۸۰۰ نفر از فرصت مطالعاتی داخل استفاده کردند. در حال حاضر طبق مصوبات، هیچ هیئتعلمی در هر رشتهای نمیتواند تبدیل وضعیت شود، مگر اینکه فرصت مطالعاتی رفته باشد.
لزوم اصلاح قوانین و مقررات برای حمایت از پژوهشگران
صالحی در بیان ظرفیتهای قانون جهش تولید دانش بنیان گفت: ماده ۱۳ قانون میگوید که هر شرکت دولتی یا خصوصی که با دانشگاه و پژوهشگاه قرارداد ببندد، میتواند از آن به عنوان مشوق مالیاتی استفاده کند. این اتفاق خیلی خوبی است. من شخصاً به طور مرتب به استانهای مختلف سفر میکنم و با استاندار و صنایع مختلف در این زمینه جلسه دارم و در این سطح در مورد این موضوع اطلاعرسانی کنیم. به نظرم بیشترین چیزی که امسال و سال آینده میتواند قراردادهای ارتباط با صنعت دانشگاهها را افزایش و گسترش دهد، استفاده از ظرفیتهای قانون جهش تولید دانشبنیان است.
البته قانون جهش تولید دانشبنیان ظرفیتهای بسیار دیگری برای پارکهای علم و فناوری و بخشهای مختلف دارد ولی برای قراردادهای ارتباط با صنعت، ماده ۱۳ و بند ب ماده ۱۱ اهمیت زیادی دارد.
رئیس ستاد ملی هفته پژوهش و فناوری گفت: هفته پژوهش و فناوری امسال از دهم آذرماه در کشور شروع شده است. یعنی ما امسال تقریباً ماه پژوهش داریم.
وی افزود: یکی از مورد علاقهترین موضوعات من که من همیشه در هفته پژوهش به آن تاکید میکنم و امسال نیز به تمام دانشگاه و پژوهشگاهها هم در نشست معاونین پژوهشی و هم در نشست روسای پژوهشگاهها تاکید کردم این است روز درهای باز را جدی بگیرند. دانش آموزان و خانوادههای آنها بتوانند در این برنامه شرکت کنند و حتی اگر مشکلی وجود دارد، هزینه رفت و آمد آنها را نیز خودشان پرداخت کنند که بیشترین تعداد دانشآموز از دانشگاهها و پژوهشگاهها بازدید کنند.