پژوهشی تازه در ایران به بررسی سیاستهای جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیات علمی پژوهشی پرداخته است که تأثیر بسزایی در کیفیت و توسعه علمی کشور دارد.
آخرین اخبار جذب هیات علمی و اساتید دانشگاه ها در کانال تلگرامی هیات علمی و یا پیج اینستاگرام اطلاع رسانی خواهد شد…
به گزارش خبرگزاری ایسنا، مراکز پژوهشی، نقش مهمی در توسعه علمی و فناوری کشورها دارند. توجه به سیاستهای جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئتعلمی این مراکز میتواند تأثیر مستقیم بر تولید علم و پیشرفت فناوری داشته باشد. نحوه جذب و ارتقای اعضای هیئتعلمی همواره یک مسئله چالشبرانگیز بوده و در نظامهای آموزش عالی مختلف بهطور جدی مورد توجه قرار گرفته است. دلیل اصلی این چالشها، دیدگاهها و شیوههای متفاوت ذینفعان در این زمینه است که منجر به تدوین دستورالعملها و اولویتهای متنوعی میشود.
معیارهای جذب و ارتقا اعضای هیات علمی در نظام های آموزشی جهان
در بسیاری از کشورهای دنیا، معیارهای جذب و ارتقاء اعضای هیئتعلمی براساس نظامهای آموزشی متفاوت تنظیم میشوند. به عنوان مثال، در ایالات متحده آمریکا، آییننامههای ارتقاء به صورت غیرمتمرکز و مختص هر دانشگاه تدوین میشود. در دانشگاه استنفورد، معیارهای ارتقاء شامل آموزش، پژوهش و خدمات اجرایی است. این در حالی است که در کشورهای با نظام آموزش عالی متمرکز مانند چین، معیارهای ارتقاء به شدت تحت تأثیر سیاستهای ملی قرار دارد. در ایران نیز، قوانین و آییننامههای مربوط به جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئتعلمی توسط نهادهای فرادستی تدوین میشوند.
در جذب هیات علمی به چه معیارهایی باید توجه داشت؟
سحر کوثری، استادیار گروه مطالعات آینده علم و فناوری در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، با همکاری دانشگاه ملایر تحقیقی را در خصوص سیاستهای جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئتعلمی پژوهشی در اسناد فرادستی ایران انجام دادهاند. این تحقیق به بررسی گفتهها و ناگفتههای موجود در این اسناد پرداخته است.
در این مطالعه، تمامی اسناد فرادستی مربوط به جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئتعلمی پژوهشی بررسی و تجزیهوتحلیل شدهاند. در ابتدا، محققان گفتههای آشکار در این اسناد را دستهبندی کرده و سپس به ناگفتهها و نکات پنهان در این اسناد پرداختند.
یافتههای این پژوهش نشان میدهند که سیاستهای جذب و ارتقاء اعضای هیئتعلمی پژوهشی در ایران نیاز به بازنگری دارند. این یافتهها به دو دسته کلی تقسیم شدهاند: گفتهها و ناگفتههای موجود در اسناد. بررسی این دو دسته، چالشها و مشکلات موجود در سیاستهای فعلی را آشکار کرد.
نتیجهگیری این پژوهش نشان میدهد که نمیتوان یک رویه یکنواخت و ثابت را برای نظام جذب و ارتقاء اعضای هیئتعلمی پژوهشی و دانشگاهی اعمال کرد. تفاوتهای مأموریتی بین مراکز پژوهشی و دانشگاهی باید مورد توجه قرار گیرد و سیاستها بر این اساس تنظیم شوند.
این پژوهش بر اهمیت توجه به مأموریت و وظایف هر مرکز پژوهشی در جذب و ارتقاء اعضای هیئتعلمی تأکید دارد. به عنوان مثال، سیاستهای جذب در مراکز پژوهشی بنیادی باید با توجه به فعالیتهای پژوهشی و مقالات علمی مرتبط با آنها تنظیم شود. همچنین، در مراکز پژوهش و فناوری، معیارهایی مانند ثبت اختراعات و نوآوریها باید در نظر گرفته شود.
شاخص های اساسی و مهم ارتقای اعضای هیات علمی چیست؟
پژوهش همچنین بر اهمیت تدوین نظام ارتقاء متناسب با مأموریت و تخصص هر مرکز پژوهشی تأکید دارد. به عنوان مثال، شاخصهای ارتقاء اعضای هیئتعلمی باید بر اساس میزان حل مسائل و مشکلات ملی و منطقهای تنظیم شوند. در این راستا، امتیازهای جبرانی برای فعالیتهای آموزشی در نظر گرفته شده است تا اعضای هیئتعلمی پژوهشی بتوانند امتیازات پژوهشی خود را جبران کنند.
امتیازدهی به مقالات و ارزیابی اعتبار طرحهای پژوهشی چگونه باید باشد؟
به علاوه بر اساس این تحقیق، امتیازدهی به مقالات و ارزیابی اعتبار طرحهای پژوهشی باید بر اساس نوع مراکز پژوهشی مانند مؤسسات علمی بنیادی، فناورانه، مسئلهمحور و اتاقهای فکر صورت گیرد. این اقدامات میتوانند به بهبود کیفیت و کارایی اعضای هیئتعلمی پژوهشی کمک کنند و نقش آنها را در تحقق مأموریتهای مراکز پژوهشی تقویت کنند.
این پژوهش به سیاستگذاران و مدیران نظام آموزش عالی کمک میکند تا سیاستهای مؤثرتری در جذب و ارتقاء اعضای هیئتعلمی پژوهشی تدوین و اجرا کنند. این امر میتواند به بهبود شرایط کار و توسعه مراکز پژوهشی کشور منجر شود و در نهایت، کیفیت و کارایی این مراکز را افزایش دهد.
با توجه به اهمیت اعضای هیئتعلمی به عنوان سرمایههای مهم مراکز پژوهشی و دانشگاهی، توجه به این سیاستها برای دستیابی به اهداف علمی و فناوری کشور ضروری است.
گفتنی است، نتایج مطالعه فوق در مجله «آموزش عالی ایران» منتشر شده است. این مجله به بررسی موضوعات مرتبط با آموزش عالی و سیاستهای علمی میپردازد و وابستگی سازمانی آن به انجمن آموزش عالی ایران است.
نهایتا در کل کشور فقط این دانشگاه ها هستند که فارغ التحصیلان دکتری را اعلام نیاز و یا جذب می کنند، آن هم دکتری آموزشی و نه پژوهشی.
احیانا اگر هم پذیرش بکنند باز از فارغ التحصیلان دانشگاههای دولتی که هر سه مقطع تحصیلی را در آنجا گذرانده اند قبول میکنند و نه از دانشگاه ازاد و …
اما در فراخوان جذب اعلام می نمایند، همه مدارکی که مورد تایید وزارت علوم است حق شرکت دارند . در صورتی که مدارک دانشگاه ازاد مورد قبول وزارت علوم است اما در جذب تفاوت می گذارند و می گویند جای شما در دانشگاه ازاد است و نه دولتی .
البته ناگفته نماند که حتی دانشگاه ازاد هم فارغ التحصیل خودش را قبول نمیکند چه برسد که سایر دانشگاهها و سازمانها دعوت به همکاری نمایند .
مراکز تحقیقاتی و پژوهشگاهها هم بندرت اعلام نیاز میکنند.
در واقع مدرک فارغ التحصیلان دکتری پژوهشی را هیچ یک از دانشگاه ها، شرکت ها و سازمان ها قبول نمی کنند .
از دانشگاه ازاد هم که فارغ التحصیل باشید، مشکلات شما دوچندان خواهد بود .
سوال این است، وقتی بستری فراهم نیست چرا پذیرش میکنید؟ چرا سازمان ها و شرکتها و وزارتخانه ها اعلام نیاز یا قبول
نمی کنند؟
سلام و عرض ادب، هیات عالی جذب هیات علمی کشور عهده دار و مسولیت اجرای فرآیند جذب هیات علمی موردنیاز موسسات آموزش عالی در کشور است . در این خصوص بخشنامه و یا دستورالعمل هایی تهیه و تدوین و بروز رسانی می شود، که شرایط عمومی و علمی فرآیند جذب هیات علمی را مشخص می کند .
از ابتدای انقلاب تاکنون هم سیستم آموزشی بر مبنای آموزش محور فعالیت می نماید. اما تقریبا از سال ۱۳۹۳ و ۹۴ بخشنامه سیستم آموزشی پژوهش محور را تدوین و جهت اجرای فرآیند فارغ التحصیلی و جذب آن به عهده مراکز آموزشی جامع دولتی، آزاد و یا پژوهشگاه ها گذارده شده است. مشکلات متعددی در این خصوص وجود دارد، برخی از بالادست هست، برخی حین اجرا و بیشتر آن بعد از فارغ التحصیلی است. یعنی اینکه که واقعا پیاده سازی سیستم پژوهش محوری بعنوان مثال در دوره دکتری طاقت فرسا و زمانبر هست . به این دلایل که علاوه اینکه هیچ بستری فراهم نیست و مهمتر از آن هیچ یک از اساتید از ماهیت کار این دوره تجربه ای ندارند و عملا سنجش و ارزیابی درستی کار یا میزان وقت و زمانی که در اختیار بگذارند برای آنها بسیار سخت است. چون بر مبنای حل مسله یا مشکلی در یک سازمان یا شرکت عملیاتی می شود، لازم است متخصصانی هم در این خصوص در داخل سازمان یا شرکت همکاری و مشارکت نمایند که عملا کشش و یا تعامل بالا طی برگزاری جلسات متعدد نیاز هست و مدیریت دوره که بیشتر برعهده دانشجو است، بتواند تمام عیار زمان و انرژی صرف نماید تا اینکه دوره را جمع بندی و به نتیجه مطلوب که همان چاپ و یا انتشار مقاله یا گزارشی از عملکرد دوره ارائه نماید. یعنی توانایی هماهنگی جلسات، ایجاد تعامل بین اساتید با متخصصان حوزه، جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز، مدیریت پژوهش بر اساس هدف دوره و سازمان، در کل استفاده بهینه از خروجی کار را داشته باشد . مشکلی که داریم انتظار برآوردن یا توانمندی گرداندن این دوره را اساتید و یا بالادستی ها فقط از دانشجویان دانشگاههای برتر کشور دارند، درحالیکه شاید یک دانشجوی آزاد از چنین توانایی بیشتر برخوردار باشد، با این ذهنیت در فرآیند جذب هیات علمی هم قضاوت می کنند و حق جذب چنین افراد شایسته را در دانشگاه ها محدود می کنند .
چرا؟ چون در دوره پژوهش محوری فقط تست زدن مهم نیست . سایر استعدادها و مهارت و فنون نیاز است که بیشترشان ذاتی است .بعنوان مثال برنامه ریزی دوره، پیگیری مستمر کار، سواد و مطالعه همزمان، حل مسله، توانمندی همکاری تیمی با چندین متخصص، تعامل بالا با اساتید و متخصصان صنعت و تهیه گزارش های عملکرد دوره و رفتار حرفه ای بسیار مهم است .