محدود بودن پرداخت پژوهانه به دانشجویان دکتری دوره روزانه

رضا نقی زاده، مشاور معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم تحقیقات و فناوری در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره بازگشت طرح پژوهانه به دانشجویان دکتری اظهار کرد: نظام آموزش عالی کشور در حوزه تحصیلات تکمیلی مخصوصا در دوره دکتری، دارای اهمیت فراوانی است.

او ادامه داد: بخش عمده‌ای از دستاورد‌های پژوهشی در دانشگاه‌های کشور وابسته به اعضای هیئت علمی و دانشجویان دوره دکتری به ویژه دانشجویان دوره دکتری دانشگاه‌های معتبر است. بخش عمده‌ای از آن چیزی که به عنوان دستاورد‌های عملی کشور و دستیابی به رتبه ۱۵ جهان از حیث تولیدات علمی داریم، حاصل پژوهش‌های دانشجویان دکتری است که زیر نظر یک استاد به فعالیت‌های خود ادامه می دهند.

عضو هیئت مدیره انجمن مدیریت فناوری و نوآوری ایران گفت: در دنیا نظام تحصیلات تکمیلی به این شکل است که دانشجوی دکتری تعدادی ویژگی اصلی دارد. ویژگی اول این است که دانشجوی دکتری تمام وقت است و به خاطر حقوقی که می‌گیرد، مشمول قواعد شغل می‌شود و صرفا یک دانشجو نیست بلکه یک پژوهش گر هم هست و بدنه پژوهشی دانشگاه محسوب می‌شود.

نقی زاده افزود: در ایران و در دانشگاه‌های معتبر مخصوصا دوره‌های روزانه، شرایط دانشجویان شهریه پرداز دکتری متفاوت است. این دانشجویان رایگان تحصیل می‌کنند؛ برای اینکه از ظرفیت آن‌ها در بازه زمانی بیشتری بهره‌مند شویم باید به این سمت برویم که بتوانیم تا حدی خدمات پژوهشی آن‌ها را در دوره تحصیلی جبران کنیم.

او ادامه داد: پژوهانه‌های دکتری، بخشی از این مسئله است ولی تمام مشکلات با پژوهانه حل نمی‌شود. در دنیا نظام تحصیلات تکمیلی به این شکل است که اساتیدی می‌توانند در دوره دکتری پژوهشگر بگیرند که گرنت داشته باشند؛ این گرنت از سه محل یعنی از محل قرارداد‌های ارتباط با صنعت، از محل صندوق‌های دولتی و عمومی (به ویژه برای پژوهش‌های بنیادین، علوم پایه و انسانی) و یا از طریق کمک‌های مالی خیرین و حمایت‌های عمومی تامین می‌شود.

به گفته این مقام مسئول اگر بخواهیم تفاوت اصلی در آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی ایجاد شود، باید جذب دوره دکتری به خصوص در دانشگاه‌های معتبر از محل گرنت اساتید باشد.

نقی زاده با تاکید بر اینکه در جذب دانشجوی دکتری باید به نیاز او پاسخ داده شود، ادامه داد: اگر به این صورت عمل شود از همان اول دانشجوی تحصیلات تکمیلی نیاز محور جذب می‌شود و با مشکلاتی مثل پایان نامه‌هایی که کاربردی نیستند و حواشی اخلاقی که بعضاً ایجاد می‌شود، مواجه نخواهیم بود.

عضو هیئت مدیره انجمن مدیریت فناوری و نوآوری ایران تصریح کرد: مسئله پژوهانه را برای تحول حوزه دوره تحصیلات تکمیلی دوره‌های روزانه دانشگاه‌های دولتی به فال نیک می‌گیرم. اگر این اتفاق بیفتد می‌توانیم وارد سطح بالاتری از فعالیت‌های پزوهشی، فناوری و نوآوری در کشور بشویم.

او درباره دلیل تخصیص پژوهانه به دانشجویان روزانه گفت: این امر رویه‌ای مرسوم در دنیاست. بخشی از دانشجویان افرادی هستند که با هزینه شخصی مشغول به تحصیل در دوره دکتری می‌شوند و این امر خیلی معنا دار نیست که دانشگاه به آن‌ها هزینه پرداخت کند، بنابراین پرداخت پژوهانه فقط برای دانشجویان دکتری دانشگاه‌های دولتی روزانه است.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور بیان کرد: حجم درخواستی وزارت علوم برای پژوهانه خیلی بیشتر از رقمی است که مجلس اعلام کرده است اما هر دانشجوی دکتری برای اینکه حق الزحمه کارش را بگیرد و بتواند با این حق الزحمه به طور تمام وقت در خدمت دانشگاه باشد باید بین ۴۰ تا ۶۰ میلیون تومان در سال دریافتی داشته باشد. اگر بخواهید این پژوهانه را به این میزان به دانشجویان پرداخت کنیم به این معنی است که به عددی خیلی بیشتر از این نیاز داریم.