انتقاد به مقاله محور بودن ارتقای اعضای هیأت علمی در دانشگاه‌ها

جبارعلی ذاکری رئیس دانشگاه علم و صنعت در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، در رابطه با نحوه جذب و ارتقای اعضای علمی، گفت: در حال حاضر جذب اعضای هیأت علمی به صورت متمرکز از طرف وزارت علوم، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و فراخوان عمومی شکل می‌گیرد. البته نواقصی دارد که نیاز به بازنگری جزئی دارد.

وی با بیان اینکه ما به دنبال افزایش اختیارات دانشگاه‌ها در جذب اعضای هیأت علمی هستیم، یادآور شد: در آیین نامه‌های مربوط به جذب اعضای هیأت علمی، اختیار دانشگاه‌ها مطرح شده است اما فکر می‌کنیم بین دانشگاه‌های برتر، سطح‌بندی جاری نیست.

ذاکری با تأکید بر اینکه ۱۳ دانشگاه برتر کشور ۷۵ درصد بار علمی و تولیدات علمی و فناورانه کشور را انجام بر دوش می کشند، گفت: طبیعتا ضوابطی که برای دانشگاه‌های برتر تعیین می‌شود، باید متفاوت باشد، چرا که این دانشگاه‌ها خودشان سختگیرانه تصمیم می‌گیرند، زیرا به دنبال این هستند که افراد نخبه‌ای را انتخاب کنند که در ارتقای دانشگاه نقش ایفا کنند، اما ضوابط به گونه‌ای است که اختیار از دانشگاه‌ها گرفته می‌شود.

رئیس دانشگاه علم و صنعت با اشاره به اینکه برخی از متقاضیانی که در زمان اعلام فراخوان‌ها برای جذب ثبت‌نام می‌کنند هیچ‌کدام از حداقل‌های مورد نیاز دانشگاه را ندارند، اظهار داشت: در بعضی از گروه‌ها در دانشگاه علم و صنعت نخبگانی جمع هستند که به عنوان مثال می‌توان دانشکده مکانیک این دانشگاه را نام برد که رتبه ۴۳ جهانی را  در میان دانشکده‌های مکانیک دارد. بنابراین وقتی شخصی می‌‌خواهد در این دانشگاه پذیرش شود، باید در بدو ورود فعالیت‌های مناسبی از بعد آموزشی و علمی داشته باشد که با داشتن این حداقل‌ها مورد پذیرش گروه تخصصی قرار بگیرد. وقتی که موارد این‌چنینی منتج به عدم پذیرش می‌شود ممکن است اعتراض چند نفر از ثبت‌نام کنندگان برای پذیرش را به دنبال داشته باشد که این امر باعث می‌شود دانشگاه ها به چالش کشیده شود.

ایجاد اختیارات ویژه به دانشگاه‌های برتر به منظور جذب اعضای هیأت علمی

رئیس دانشگاه علم و صنعت با اشاره به اینکه قانونگذار باید اختیاراتی را برای دانشگاه ها به منظور جذب اعضای هیأت علمی در نظر بگیرد تا دانشگاه ها متناسب با سطح خودشان عمل کنند، یادآور شد: باید برای دانشگاه‌هایی که تلاش می‌ کنند به جایگاه های بالاتری بروند، اختیارات و استثنائاتی به منظور جذب اعضای هیأت علمی وجود داشته باشد. البته ما تابع مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی هستیم و فعالیت‌های خود را بر مبنای آن پیش می‌بریم.

وی گفت: در دنیا زمانی که فردی عضو هیأت علمی دانشگاه می‌شود، بعد از اینکه چند سال در آنجا فعالیت می‌کند، ممکن است از طرف دانشگاه به او اعلام شود که تعامل صنعتی شما به حدی نرسیده باشد که عضو هیأت علمی باشید بلکه می‌توانید به عنوان کارمند در دانشگاه ادامه خدمت دهید.

ذاکری در خصوص نحوه ارتقای اعضای هیأت علمی گفت: ارتقای اعضای هیأت علمی نیز ضوابط خاص خود را از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم دارد که با دستور ریاست جمهوری ابلاغ می‌شود.

انتقاد به مقاله محور بودن ارتقای اعضای هیأت علمی در دانشگاه‌ها

وی در ادامه با بیان اینکه انتقادهایی در رابطه با آئین‌نامه‌های مربوط به ارتقای اعضای هیأت علمی وجود دارد، گفت: ‌واقعیت این است که آیین‌نامه اختیاراتی را به دانشگاه داده است، اما انتقاداتی وجود دارد مبنی بر اینکه ارتقای اعضای هیأت علمی در دانشگاه‌ها مقاله‌محور است. در ماده ۵ آیین‌نامه ارتقاء، اختیاراتی به دانشگاه‌ها داده شده است و در آن با توجه به شرایط خاص دانشگاه‌ها، توصیه شده اگر در رشته‌گرایش‌های خاص محدودیت‌هایی دارند، می‌توانند جایگزینی برای مقاله تعریف کنند. ما بر این اساس در دانشگاه علم و صنعت در طول چند سال گذشته سعی کردیم برای بحث ارتقای فعالان حوزه فناوری که در حل مشکلات کشور پیشگام بودند، از این بند استفاده کنیم.

وی اضافه کرد: اعضای ممیزی دانشگاه با ارتقای اساتیدی که در سال گذشته و امسال حداقل ها را در حوزه مقالات  تأمین کرده بودند و فعالیت‌های برجسته صنعتی و فناوری نیز داشتند موافقت کردند. طبیعتاً ممکن است برخی از اعضای هیأت علمی که موفق به کسب ارتقاء نشده باشند با نظر هیأت ممیزی، متقاعد نشده باشند. چرا که این اعضای هیأت ممیزی حداقل‌ها را برای رسیدن به مرتبه استادی این افراد کافی ندانستند و این چالشی است که برخی از اعضای هیأت علمی در مورد ارتقای خودشان در مورد آن مشکل دارند.

انعقاد قرارداد صنعتی دلیلی بر توانمندی علمی استاد نیست

ذاکری با تأکید بر اینکه ما باید بتوانیم شاخص‌های خوبی را برای ارتقای اعضای هیأت علمی تعریف کنیم، گفت: خطاب به بعضی از اعضا که نسبت به شرایط ارتقاء معترض هستند می گویم انعقاد قرارداد صنعتی دلیلی بر توانمندی علمی استاد نیست . بنابراین از آنها می‌خواهیم شاخصی را تعریف کنند که بتوانیم از بعد علمی، توانمندی عضو هیأت علمی را احصاء کنیم.

استفاده از TRLهای بالاتر از ۵ به عنوان یک عملکرد مثبت در ارتقای شغلی اعضای هیأت علمی

وی خاطر نشان کرد: دانشگاه‌های نسل سوم در حوزه فناوری فعال هستند و توانستند کارگروه‌هایی برای ارزیابی فعالیت‌های فناورانه اعضای هیأت علمی تشکیل دهند و تحت عنوان TRL یک تا ۵ طبقه‌بندی برای آن تعریف کنند. در دانشگاه علم و صنعت TRLهای بالاتر از ۵ را برای جایگزینی چند مقاله ISI مورد قبول قرار دادیم و به عنوان یک عملکرد مثبت در ارتقای شغلی اعضای هیأت علمی از آنها استفاده می‌کنیم.

رئیس دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه برخی از دانشگاه‌ها، انعقاد قراردادهای صنعتی برای ارتقای اساتید را  کافی می دانند، یادآور شد: شاخص ما برای ارزیابی این افراد کافی نیست، اگرچه امتیازاتی تحت عنوان طرح‌های ارزنده و طرح‌های تحقیقاتی و صنعتی برای اعضای هیأت علمی امتیازآور است، ولی کافی نیست. شخصاً اعتقاد دارم برای اینکه بتوانیم ارتقای افرادی را که در حوزه‌های صنعتی فعالیت خوبی دارند تسهیل کنیم، باید شاخص‌های دیگری را تعریف کنیم.

وی در خصوص شاخص‌های جدید برای ارتقای اعضای هیأت علمی، گفت: تیم کارشناسی تشکیل شده در دانشگاه علم و صنعت در حال بررسی این موضوع است و در وزارت علوم  نیز کارگروهی وجود دارد که به دنبال تعریف شاخص‌های مناسب برای ارتقاء اعضای هیأت علمی است و امیدواریم قبل از پایان دولت، در دانشگاه‌ها این شرایط جدید نهادینه و اعلام شود.