نامه ۲۵۰ استاد تمام دانشگاه به وزیر علوم درباره آیین نامه ارتقای هیات علمی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از سازمان بسیج اساتید، ۲۵۰ نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های کشور با درجه استاد تمامی با اعتراض به تأخیر نهادهای سیاست گذار و مجری در حوزه علم، فناوری و فرهنگ برای نوسازی آئین نامه ارتقا و ترفیع علمی اعضای هیأت‌های علمی در دانشگاه‌ها نامه‌ای به دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نوشتند.

متن نامه به شرح زیر است:

«همان طور که مستحضرید، انقلاب شکوهمند اسلامی در حالی وارد گام دوم و نیز دومین مرحله از مراحل تمدنی خویش؛ در خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی نقل مکان کرده، که از چالش‌ها و موانع ادوار پیشین عبور نموده است.

آرمان‌های جهان شمول آنکه زمانی صدای آن فقط از ایران اسلامی طنین انداز بود، اینک در بین ملت‌های مسلمان و مستضعفین جهان به جریانی زنده تبدیل شده است. اکنون جمهوری اسلامی در نقطه عطف و پیچی تاریخی قرار دارد، نقطه‌ای که می‌تواند مرکزی برای بازتاب تولید قدرت ملّی برآمده از هویت ایرانی – اسلامی باشد؛ در این برهه سرنوشت ساز، یکی از نهادهای مهم و توانمند نظام مقدس جمهوری اسلامی که مسئولیت و نقش خطیری در دستیابی به آرمان‌های بلند آن در سطوح ملّی و بین المللی بر عهده دارند، همانا دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور است.

گو اینکه معمار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) نیز دانشگاه‌ها را «مبدا همه تحولات و مقدرات یک کشور» نامیدند؛ از این رو تحول در این نهاد می‌تواند به موتور پیشران اعتلای کشور در سایر نهادها و عرصه‌ها تبدیل شده و خود نیز الگویی برای دانشگاه تمدن ساز، پیشرفتگی علم و فناوری تراز اسلامی و همچنین واجد حکمرانی تراز اسلامی در بین ملت‌های مسلمان و مستضعفان عالم باشد.

سیر تحول، پیشرفت و عملکرد دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور در گام اول انقلاب بویژه با گذشت دو دهه از نهضت تولید علم، جنبش نرم افزاری و نوزایش علمی، به اذعان مؤسسات معتبر بین المللی و ناظران جهانی نشان می‌دهد که در عرصه‌های مختلف آموزشی، پژوهشی و فناوری، دستاوردها و ثمرات درخشان، بالنده و شگفت آور به روی ملّت و میهن اسلامی گشوده شده که از آن جمله می‌توان به فعالیت هزاران شرکت و مؤسسه دانش بنیان و فناور در نقاط مختلف کشور، قرار گرفتن تعدادی از دانشگاه‌های کشور در زمره ۱ درصد دانشگاه‌های برتر جهان، افزایش چشم گیر سهم ایران (۲ درصد) در تولید علم جهان، کسب رتبه ۲۱ جهان در مقالات علمی کیفی پر استناد.

پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه‌های دانش پزشکی همچون سلول‌های بنیادی، ترمیم ضایعات نخاعی، تولید داروهای راهبردی، شبیه سازی حیوانات و …، دستیابی به رتبه نخست منطقه و رتبه ۱۷ جهانی در تولیدات علمی، کسب رتبه پنجم جهانی در عرصه نانو و صادرات محصولات دانش بنیان مبتنی بر نانو به ۴۷ کشور جهان، قرار گرفتن در بین ۱۲ کشور دارای چرخه کامل فناوری فضایی و ۸ کشور پیشرفته جهان در دانش علمی و فناوری هسته‌ای و ده‌ها پیشرفت علمی و فناوری در صنایع دفاعی، موشکی، هوافضا، زیست فناوری و… اشاره کرد.

از سویی بنا به بیان رهبر فرزانه انقلاب اسلامی (مدظله العالی)، «همه و همه [این دستاوردها] در حالی اتّفاق افتاده که کشور دچار تحریم‌های مالی و علمی بوده و ما با وجود دشمن در جهت مخالف جریان دشمن‌ساز، به رکوردهای بزرگ دست یافته‌ایم و این نعمت بزرگی است که به‌خاطر آن باید روز و شب خدا را سپاس گفت».

با این وصف امّا با توجه به بررسی‌های تجربی و ارزیابی‌های میدانی و نیز نظر معظم له: «این راه طی‌شده، با همه‌ی اهمّیّتش فقط یک آغاز بوده است و نه بیشتر. ما هنوز از قلّه‌های دانش جهان بسیار عقبیم؛ باید به قلّه‌ها دست یابیم. باید از مرزهای کنونی دانش در مهم‌ترین رشته‌ها عبور کنیم. ما از این مرحله هنوز بسیار عقبیم».

از دیگر سو پر واضح است که یکی از مهم‌ترین محورهای پیشرفت‌های به دست آمده در «گام اول انقلاب» و همچنین از ارکان ادامه مسیر پرشتاب علمی و نیز رفع عقب ماندگی‌ها در نیل به قله‌های دانش و عبور از مرزهای علم و پژوهش در «گام دوم انقلاب»، همانا «اعضای ارجمند هئیت های علمی» و نظامات حاکم بر آنها، یعنی «آئین نامه ارتقای مرتبه علمی ایشان» است.

در واقع آئین نامه ارزیابی و ارتقا مرتبه علمی اعضای هیئت علمی را می‌توان یکی از ابزارهای بالقوه وگلوگاه مهم تحقق ظرفیت‌های «علم و پژوهش» در بیانیه گام دوم انقلاب و نیز مقوّم تحقق سیاست‌های کلی علم و فناوری و نقشه جامع علمی کشور دانست. علی رغم نقاط قوت و نقشی که آئین نامه ارتقا در جهت دهی و نظام مند نمودن فعالیت‌های اعضای هئیت علمی، رشد پرشتاب تولیدات علمی و ارتقا رتبه و جایگاه علمی کشور در منطقه و جهان داشته اما دارای نقاط ضعف اساسی نیز است که به خصوص می‌توان به یکسان نگر ی و عدم توجه به تنوع مأموریتی، کارکردی و مقتضیات زیر نظام‌های آموزش عالی کشور (اعم از دولتی، آزاد، پیام نور، فنی – حرفه‌ای، علمی و کاربردی و …).

علوم و رشته‌ها (اعم از مهارتی، ترویجی و نظری) و غلبه کمیت گرایی بر کیفیت در فعالیت‌های چهارگانه مدنظر آئین نامه اشاره نمود که از جمله مصادیق آن می‌توان؛ به غفلت در تقلیل آموزش به کمیت تدریس و غفلت از تکثیر و پرورش شاگردان تراز، پایین بودن جایگاه پژوهش‌های علمی و فناوری مسئله محور و مأموریت گرا در فعالیت‌های اعضای هئیت علمی، کم توجهی به مسئولیت‌های اجتماعی و عینیت بخشی دستاوردهای پژوهشی و فناوری در حل مسائل و نیازهای کشور و … را اشاره کرد.

این در حالی است که در اسناد مختلف بالادستی نظام آموزش عالی و علم و فناوری کشور از جمله در اقدام ملی ۲۱ ذیل راهبرد کلان ۶ در نقشه جامع علمی کشور بر لزوم «باز تعریف نظام ارتقا اعضای هیئت علمی و پژوهشگران بر اساس ضوابط کیفی و اهداف و ارزش‌های نقشه جامع علمی کشور» تصریح و همچنین در بند الف ماده ۱۶ قانون برنامه پنجم توسعه کشور نیز صراحتاً بر «بازنگری آئین نامه ارتقا اعضای هیئت علمی به نحوی که تا ۵۰ درصد امتیازات پژوهشی اعضا هیئت علمی معطوف به رفع مشکلات کشور باشد» تأکید شده است.

هر چند آئین نامه ارتقا مرتبه علمی اعضای هیئت علمی در طی سال‌های اخیر به صورت مکرر بازنگری و اصلاح شده و اصلاح گران دلسوز نیز سعی داشته تا فعالیت‌های اعضای هئیت علمی را در راستای نیل به دانشگاه مأموریت گرا در چشم انداز دانشگاه تمدن‌ساز و پشتیبان تمدن نوین ایرانی – اسلامی و اهداف نظام علم و فناوری کشور جهت دهی و تداوم بخشند و در این راستا اقدامات ارزشمند و قابل تقدیری نیز انجام یافته، اما نقدهای اصلی و جدی کماکان در ماده‌های چهارگانه آئین نامه، پابرجا بوده و نیازمند بازنگری و تحول اساسی می با شد.

به این منظور و متناسب با ضعف‌ها و نقدهایی که ذکر شد، و نیز به دلیل تأخیرهای سیاستگذاران در رفع موضوع، بر آن هستیم بازنگری و تحول در آئین نامه ار تقاء مرتبه علمی استادان دانشگاه‌ها را مبتنی بر مشارکت جمعی و با حضور با گروه‌های مرکب از استادان معتمد و پژوهشگران مجرب کشور مورد بررسی و بازنگری قرار داده و در همین راستا، مطالبات ملّی بزرگ ایران و مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) در حوزه آموزش عالی و علم و فناوری، سیاست‌ها و قوانین بالادستی (سیاست‌های کلی علم و فناوری، نقشه جامع علمی کشور، سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها و …)، آئین‌نامه‌های قبلی و فعلی ارتقا، چارچوب‌ها، ضوابط و معیارهای دانشگاه‌های برتر جهان و منطقه در نسبت با ظرفیت‌های ایران بزرگ مورد ارزیابی واقع خواهد شد.

در گام نخست، با صاحب‌نظران و مسئولان سیاستگذاری و اجرایی حوزه آموزش عالی، علم و فناوری کشور از جمله هئیت ممیزه برخی از دانشگاه‌ها نیز مصاحبه و گفت و گو شد.

در نهایت بر اساس مطالعات فوق مقرر است، آئین‌نامه و شیوه نامه اجرایی پیشنهادی ارتقا مرتبه علمی اعضای هئیت علمی مؤسسه‌های آموزش عالی، پژوهشی و فناوری دولتی و وابسته به دستگاه‌های اجرایی تا اواخر فروردین ماه ۱۴۰۰ تدوین و تقدیم سیاستگذاران و مجریان شود.

انتظار دارد دستگاه‌های سیاست گذار در حوزه علم، فناوری و فرهنگ با پیوستن به این ایده ضروری، ملّی و تاریخی، تأخیرهای خویش را در کمک به تحقق دانشگاه مأموریت گرا، مرجع و تمدن ساز جبران نمایند.»