لزوم لحاظ شدن اجرای تحقیقات کاربردی به عنوان بخشی امتیاز ارتقای اساتید

به گزارش مهر، ماموریت دانشگاه ها در سال های اخیر از فعالیت های صرف آموزشی به سمت تولید دانش های کاربردی، فناوری های نوین، ایجاد شرکت های دانش بنیان و مراکز رشد و توسعه اشتغال فارغ التحصیلان تغییر کرده است بنابراین مقوله ارتباط صنعت و دانشگاه بیش از گذشته مورد توجه است.

موضوع ارتباط صنعت و دانشگاه مقوله ای است که برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های مختلفی برای تحقق و گسترش آن در آموزش عالی و صنعت کشور شکل گرفته اما با وجود تمام تلاش های صورت گرفته همچنان این ارتباط با اما و اگرهایی مواجه بوده و جامعه دانشگاهی معتقد است که این ارتباط باید توسعه چشمگیرتر و عملیاتی تری داشته باشد.

برای موشکافی بیشتر موضوع با مسعود شفیعی استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر و رئیس سابق دانشگاه فنی و حرفه ای به گفتگو نشستیم تا چالش ها و راهکارهای موجود در موضوع را پیگیری کنیم.

* وضعیت ارتباط دانشگاه‌ها با جامعه و صنعت را در ۴ دهه گذشته چگونه ارزیابی می کنید و به نظر شما این روند چه مشخصه هایی داشته است؟

ارتباط میان صنعت و دانشگاه ایده آل در واقع ارتباطی توام با کیفیت، تنوع محصول، نام خوب و ارزش افزوده برای مشتریان است. محصول دانشگاه علم و تحقیق و نیروی انسانی است. صنعت به شرطی می تواند از علم نیروی انسانی تحصیل کرده در دانشگاه بهره ببرد که صاحب فناوری باشد.

در دهه اول انقلاب دفاتر ارتباط و صنعت شکل گرفت و در این راستا طرح ایجاد مرکزی برای سیاستگذاری میان علم و فناوری مانند «سی ان آرسی» فرانسه که بعدها به عنوان سازمان پژوهشی علمی وصنعتی ایران برای ارتباط صنعت ودانشگاه بود، ایجاد شد.

در دهه دوم شاهد دو اتفاق مهم بودیم اول توسعه دوره های تحصیلات تکمیلی که منجر به فعالیت های ارزشمندی در دوره سازندگی شد و دوم ورود تکنولوژی ‌های جدید به کشور و ارتباط با کشورهای خارجی بود.

در دهه سوم نیز توجه خاصی به مقالات ISI شد که با گسترش این امر شاهد ارتقا رتبه علمی ایران در عرصه بین المللی بودیم. در این دوره معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفت و فناوری هسته ای رشد بسیار خوبی داشت.

* دستاوردهای مهم ارتباط صنعت و دانشگاه در دهه ۶۰ چه بود و آن دوره دانشگاه ها چه کمکی به کشور انجام داده اند؟

در زمان جنگ به معنی واقعی ارتباط صنعت ودانشگاه وجود داشت. اعضای هیئت علمی علاقه مند به مشارکت به همراه دانشجویان خودشان به روش مهندسی معکوس تکنولوژی‌های بسیاری را احصا کردند.

* پس از جنگ تحمیلی و ورود کشور به دوران سازندگی چه برنامه‌هایی در دانشگاه‌ها برای ارتباط با صنعت و اقتصاد کشور به اجرا درآمد؟

توسعه دوره های تحصیلات تکمیلی منجر به فعالیت های ارزشمندی در دوره سازندگی و ارتباط صنایع به صورت تنگاتنگ با دانشگاه ها شد، ورود تکنولوژی‌های جدید به کشور و ارتباط با کشورهای خارجی عرصه را برای اینگونه فعالیت ها محیا کرد.

* به نظر شما، مشکلات، معضلات و موانعی که طی دهه‌های گذشته مانع پیشرفت مناسب ارتباط صنعت و دانشگاه بوده، چیست؟

صنایع مسبوق به سابقه ما، وارداتی هستند و دانش فنی ندارند بنابراین به فکر ورود تکنولوژی و راه اندازی واحد تحقیق و توسعه نبودند تا بتوانند دانش جدید را وارد خط تولید خود کنند و به همین دلیل بعد از مدتی ورشکسته شدند. در خصوص علم دانشگاهی در کشور نیز باید گفت که بیشتر به موضوعات تئوری توجه شده است.

صنایع ما امروز  بیشتر تکنسین می خواهند چون صنعت ما کمتر صاحب فناوری بوده است.

* با توجه به اینکه ارتباط صنعت و دانشگاه ها در کشور با فاصله زیادی روبرو بوده بنابراین به نظر شما چه برنامه‌ها و اقدامات می‌تواند این موضوع را تسهیل کند؟

دروس ما طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی برای ۳۰ سال قبل است اساتید نیز اصولا بیشتر در دانشگاه‌های امریکا، انگلیس، فرانسه و استرالیا و کانادا که تئوری محورند و کمتر در دانشگاه های آلمان و اتریش که مهارت محورند تحصیل کرده‌اند و اگر بخواهیم به سمت مهارت محوری حرکت کنیم ابتدا باید اساتیدی تربیت کنیم که مهارت محور باشند.

دانشگاه ها اعتقادی به همکاری با صنعت ندارند و اساتید نیز برای روند ارتقا خود جای ارتباط با صنعت را خالی حس نمی کنند بنابراین مشکل ارتباط دانشگاه و صنعت برجا مانده است که لازم است برای رفع این مشکل بخشی از آیین نامه ها تغییر کند. به طور مثال باید بستری فراهم شود که اساتید ملزم به ۴۰ ساعت حضور در دانشگاه نباشند.

همچنین باید بستری فراهم شود که اجرای تحقیقات کاربردی و ایجاد شرکت های دانش بنیان بخشی از امتیازات ارتقا اساتید به شمار رود.

* نیازهای جامعه و صنعت  را چگونه می‌توان در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار داد و در رفع آنها مشارکت کرد؟

باید اقرار کرد که صنعت نیازهای خود را براساس پتانسیل و ظرفیت دانشگاه ها بیان نمی کند تا نیروهای متخصص در این مراکز بتوانند در رفع آنها تلاش کنند. همچنین لازم است دانشگاه ها بخشی از تربیت نیروی انسانی خود را براساس نیازهای صنعت تربیت کند.

باید مشخص شود که در این راستا دانشگاه و صنعت هرکدام چه وظیفه ای دارند چراکه فعالیت های این مراکز مانند چرخ دنده هایی در هم تنیده است و با زور و بخشنامه راه های موقت صورت می گیرد اما نتیجه بخش و طولانی نیست.

طی سال های اخیر در حوزه هایی مانند پارک های علم و فناوری، مراکز علوم جدید، نانو، فناوری هسته ای و صنایع نظامی فعالیت های خوبی داشتیم که در این راستا آینده درخشانی خواهیم داشت.